Αναπάντεχο

Αναπάντεχο, Βάλτερ Πούχνερ, Εκδόσεις ΟΤΑΝ

 

Στη μνήμη Βασίλη Ζιώγα αφιερωμένη εξαιρετικά αυτή η ευπροσήγορος αλλά και κρυπτογραφημένη ποιητική συλλογή δοσμένη γενναιόδωρα στο υποψιασμένο κοινό από έναν Καθηγητή και πνευματικό άνθρωπο, που τιμάει δύο πατρίδες/μητρίδες (Αυστρία και Ελλάδα).

Στον ενδιάθετο βιογραφικό του καταλήγει: «Από πολύ νέος γράφει ποίηση (κυρίως στα ελληνικά) αλλά μόνο πρόσφατα άρχισε να δημοσιοποιεί τα έργα του».

Αυτός ο ευδιάθετος σπαραγμός αποκαλύπτεται ήδη από τον κατάλογο περιεχομένων. Οι τίτλοι των επί μέρους ποιημάτων χαρτογραφούν εδώ ένα τοπίο ολόλαμπρης εσωτερικότητας, όπου ακόμα και το περίφημο “chiaro scuro” των Λεονάρντο ντα Βίντσι, Καραβάτζιο και Ρέμπραντ ωχριά απέναντι σε αυτή την εκτυφλωτική σκοτεινιά, που μόνον ο Van Gogh θα μπορούσε να απεικονίσει στις έναστρες νύχτες του, ένθα σκότος ουκ έστιν έτι.

Τίτλοι ποιημάτων από τα περιεχόμενα:

Εν αναμονή του αναπάντεχου

Στρατηγικές διαχείρισης του απρόοπτου

Αναπάντεχο

Στον θόλο του λήθαργου

Ξύπνησε

Διάττων

Φευγαλέα πράγματα

Ο δεύτερος κόσμος

Παύλα και παύση

Κόρης κλίνη

Φύση μεσίτρια

Έξω μυρίζει άνοιξη

Τα ελάχιστα απαραίτητα

Αναπάντεχο

Λίμνη βαθιά

Φούγκα ερωτική

Η φλόγα φως

Παλιές αγάπες

Δέσιμο και δόσιμο

Εσύ είσαι η θεά

Ανάξιος κομήτης

Τα αγγεία του έρωτα

Πέντε γράμματα

Πρωινό ξύπνημα

Τα αυτονόητα

L’apres midi d’un faun

Νανούρισμα

Adagio

Η στάμνα του χρόνου

Ποτάμι στη θάλασσα

Επαφές

Ο Μάης

Κάθε φορά που ο Οιδίπους

Στο χάος των αισθήσεων

Η θέα της θέας

Χέρια

Χοάνη

Μουσικές του μέλλοντος

Το χώμα του μυαλού

Θεά του βουνού

Αδόκιμοι προσδιορισμοί

Εξουθενωτικής γοητεία

Αποφάσεις αμφίθυμες

Απόσταση

Η αύρα και η φαντασία

Το αγκάθι

Εξισώσεις

Ο θάνατος του συγγραφέα

Κορμοστασιά

Ο άγγελος της μούσας

Στο σκοτάδι της ημέρας

Η νύχτα μοιράζει άστρα

Σε κάθε φύλλο

Η ποίηση και ο ερμηνευτής

Μη θέλεις να τα ξέρεις όλα

Οι κύκλοι του φωτός

Το πυροφάνι στο σκοτάδι

Η θεωρία της ποίησης

Η λήθη είναι η μόνη

Συγχωρεμένοι

Η διαλεκτική του ωραίου

Εκεί και εδώ

Ώρα των λόγων

Ψυχανέμισμα

Ενόραση

Από παλιά είμαστε εδώ

Ο πύρινος ποταμός πέρασε

Ξεχασιάρης

Το γραπτό

Το στόμα των πολλών

Οι ψαλμοί της αγρυπνίας

Κάθε φορά

Το αυγό είναι το μάτι

Διαφορετική

Διαβάζοντας υποθέτουμε

Υπόγειο διάβασμα

Ένα ξεχασμένο σύννεφο

Η συσκευή

YHWH

Ποθών, ποθητός, ποθούμενος

Το μελανοδοχείο

Μέλισσες του φωτός

Ακόμα δε νύχτωσε

Τα βάθη

Άξιζε: έστω έτσι

Σούρουπο των θεών

Ο τροχός

Μικρές εκρήξεις

Μικρός φωτοπόταμος

Στιγμή

Αρχή άγραφου ποιήματος

Πολιορκία

Αναρρίχηση

Ό,τι γράφει

Πρωινός καθρέφτης

Στην παραλία

Πικτογραφίες

Το ευχαριστώ

Το βάρος της στιγμής

Τα αγάλματα

Βράδυ και βροχή

Καταρράκτες φωτός

Τι ονειρεύομαι

Όμμα

Στον κήπο των ψυχών

Ευδαίμων

Έξαρση

Μούσα αρχαία

Ο ένδοξος ύπνος

Πλήρης

Παλιά κρύσταλλα

Ο αναστεναγμός του ναού

Άκουσέ με

Απόψε

Μεταμαθηματικά

Φωτιές του Δεκέμβρη

Όμβρος και ομπρέλα

Η καρδιά

Απόψε θα μας δεχτεί

119 (εκατόν δέκα εννέα) πονήματα, κυήματα μιας τέχνης μοναστικής. Σαν διαλογισμός σε κίνηση, αέναον εκκρεμές τής στιγμής που κρατάει αιώνια ταλάντωση. Εξαιρετική διαχείριση του εσωτερικού Χρόνου από έναν ιδιοφυή πρωτεργάτη τής πεπαιδευμένης γραφής.

Το Αναπάντεχο δεν είναι ο Θάνατος, αλλά η εναγώνια, σχεδόν ηδονική, εκστατική θα έλεγα, προσμονή του.

Η Ποίηση εκπληρώνει τον πρωταρχικό σκοπό της: να συμφιλιώσει και να ενώσει τους δύο αντίθετους πόλους (Έρωτα-Θάνατο) σε ένα αποσβολωτικό «φωτοβολταϊκό τόξο» που κάθε ελεύθερη ψυχή ποθεί για τον λυτρωμό της.

Νεοπλατωνική και νεορομαντική ποίηση με υγιή μπολιάσματα παράδοσης, λαογραφίας και λελογισμένου λυρισμού. Η μεταφυσική δεν είναι εφικτή λόγω της ανεπτυγμένης νοησιαρχικής αναλυτικότητας, χάρη στην μαθηματική δομή αποδείξεως θεωρημάτων, των οποίων πλεονάζουν οι ενδείξεις.

Εμμένω στο κρυπτικό ποίημα «Όμμα» της σελίδας 121:

Ο καθρέφτης ο ζωντανός

δεν είναι ένα παράθυρο

είναι οπτική ώσμωση

σε μία ειδική μεμβράνη

που ενώνει και χωρίζει

ένα βλέμμα βέλος

και ένα άλλο τόξο

σμίγουν στην απόσταση

απ’ το ένα μάτι στο άλλο

ή ακόμα και στο άπειρο

παράλληλοι μονόλογοι

που βαφτίζονται συνομιλίες..

 

Ο καθρέφτης ο ζωντανός

δεν δείχνει αλλά συνθέτει

δεν αντικατοπτρίζει, σκέφτεται,

φιλτράρει, δεν ανταποδίδει

ερμηνεύει, δεν αναπαριστά

βλέπει και βλέπεται

λαμβάνει, αντιλαμβάνεται.

Φιλοσοφικός στοχασμός, επιστημονική υπέρ-επάρκεια και διδακτισμός έμμεσος, μαιευτικός…

Ξεχωρίζω ένα άλλο ποίημα για το μάτι και την όραση, με τον τετραγράμματο τίτλο «YHWH» στη σελίδα 89:

Το μάτι περιέχει όλο τον κόσμο

το μάτι της μύγας, το μάτι του αετού

το αυγό της αρχής, το κουτί της Πανδώρας

ο στρογγυλός οφθαλμός του σύμπαντος

η απαρχή των πραγματικοτήτων όλων

 

το βλέμμα μας δίνει τον κόσμο τον υπαρκτό

η ρίζα της εικόνας ο αμφιβληστροειδής

το όμμα που παρατηρεί, το όμμα που τιμωρεί

 

οι θεοί οράν, οι θνητοί σε τύφλωση

πιστεύουν πως έξω υπάρχει κάτι

ο καθένας είναι μάντης μόνος του, αόμματος

δεν υπάρχει τίποτε να δεις, μόνο μέσα σου

εκεί είναι το όλον που δεν θα φύγει πια

οι χρόνοι οι χώροι τα κύματα η βαρύτητα

στη σφαίρα της όρασης, στη χάντρα της γνώσης

εκεί είναι το μυστήριο και ο θησαυρός

 

το μάτι δεν δέχεται εικόνες, τις δημιουργεί

την πινακοθήκη των πάντων προβάλλει

γι’ αυτό το βλέμμα μιλά, το βλέμμα θωπεύει

το βλέμμα βλέπει ομορφιά κι ασχήμια

σε κάποια μάτια χάνεσαι, άλλα σε παρακαλάν

η γλώσσα των ματιών μυστήρια, αδιερεύνητη

το μάτι δημιουργεί όλο τον κόσμο.

 

Κι ο θεός, ασώματος, ασύλληπτος, αθέατος

είναι οφθαλμός, μόνο αυτό το όμμα

και παρατηρεί, και κρίνει, και τιμωρεί

ο ων των όντων, ο είς, ο όλος, ο πας.

 

Κάθε άνθρωπος είναι και ο θεός του.

Καβαφικός ο διακειμενικός απόηχος αυτού του ποιήματος («Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί, πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων. Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα αντιλαμβάνονται»).

Ο «πανεπόπτης οφθαλμός», τρομακτικός πάνω από το τέμπλο ορισμένων εκκλησιών, ναών διαφόρων θρησκευτικών ιδιωμάτων, ειδωμένων μέσα από έναν μετανεωτερικό συγκρητισμό παγκοσμιοποιημένης θεωρήσεως των πάντων ως ΌΛΟΝ/ΆΠΑΝ/ΤΑΥΤΟΝ, αποκαλύπτει μια ριζοσπαστική και ρηξικέλευθη θεώρηση τής μυθολογημένης Ιστορίας αρκούντως, εντέχνως κι αρμοδίως προβεβλημένης σε ένα αναγεννησιακό μέλλον αφάτου παμφωτοχυσίας.

Το δέος είναι αναπόσπαστο στοιχείο ετούτης της προηγμένης ποιητικής που ενσωματώνει το οραματικώς διαισθητικό στα χρήσιμα εργαλεία μιας τέχνης εξ ορισμού κι εκ θέσεως υπερβατικής.

Ας προσέξουμε την στίξη: το ασύνδετο σχήμα ευνοεί την εκστατική κίνηση των στροβιλιζομένων επαρκών αναγνωστών, των συγχρόνων δερβίσηδων.

Ιδιαίτερα πρωτότυπος συνδυασμός απολλώνιου και διονυσιακού στοιχείου, ευοίωνος αναστοχασμός πάνω στο διαρκές παρόν που εξακτινώνεται σφαιρικώς σε παρελθόν και μέλλον ανεξικάκως, ανεξαιρέτως, αναφανδόν.

Το «καλόν κ’ αγαθόν» εκφράζει την ποιητική, τον Ποιητή, το περιεχόμενο και τη μορφή που ακούει στο επίγειο όνομα Walter Puchner. Κανείς δεν μπορεί να επισκιάσει μια τέτοια φωτογεννητικότητα. Μήτε καν ο ίδιος ο θάνατος. Ειδικά αυτός, υποκλίνεται σε ένα φαινόμενο που και την σκιά την μετατρέπει σε καύσιμο.

Ο μεταβολισμός του σύμπαντος κόσμου, ενώ το σύνολο της ενέργειας τείνει στο μηδέν είναι το μυστικό των παναξίων δημιουργών.

Μετά Λόγου Γνώσεως, 

Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας, Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ

https://konstantinosbouras.gr